www.willapark.fora.pl

GroAn

Nawiewniki a straty ciepła

O ile jeszcze nieco ponad dwie dekady temu nieszczelności budynków i generowane przez nie nadmierne straty ciepła w sezonie grzewczym były czymś powszechnym, obecnie mamy do czynienia z odwrotnym problemem – budynki mogą być całkowicie szczelne, co właściwie uniemożliwia prawidłową wentylację. Konieczne więc stało się zapewnienie wymiany powietrza w inny sposób – jedną z mniej inwazyjnych, a zarazem skutecznych metod jest montaż nawiewników okiennych.
Nie ma się co oszukiwać – każda wentylacja powoduje pewne straty ciepła. Staje się to problemem właściwie jedynie w sytuacjach, gdy działa ona nadmiernie intensywnie – w przypadku wentylacji grawitacyjnej może się tak zdarzać przy dużych różnicach temperatur między powietrzem na zewnątrz a tym w domu. Montaż nawiewników okiennych (zwłaszcza ciśnieniowych lub hybrydowych) pozwala zapobiegać takim sytuacjom – przy dobrze dobranej ilości i prawidłowym rozmieszczeniu mogą stabilizować pracę systemu wentylacyjnego, zmniejszając ryzyko nadmiernej wentylacji budynku.

Ponadto założenie nawiewników eliminuje konieczność otwierania okna – szacuje się, że dzięki temu można zmniejszyć straty ciepła wynikające z konieczności zimowej wymiany powietrza w danym pomieszczeniu nawet o 30% (w porównaniu z regularnym wietrzeniem)! Właściwie dobrana ilość co do wielkości pomieszczenia oraz ich wielkość mają wpływ na to, czy wyziębiamy czy też nie wyziebiamy pomieszczenia. Właściwie dobrane będą wpuszczać tylko taką ilość powietrza, jaka jest w danym momencie potrzebna (w przypadku modeli automatycznych).

Nawiewniki szczelinowe
Typ montażu z najdłuższym stażem to wycięcie frezarką specjalnego otworu w przylgach skrzydła i ościeżnicy (w oknach PVC) lub tylko skrzydła/ościeżnicy (w oknach drewnianych). W oknach aluminiowych takie otwory wykonuje się tylko na etapie produkcji. Jest to zatem najbardziej inwazyjna metoda wymagająca pewnej wprawy – źle wycięty otwór może naruszyć komorę zbrojeniową okna.

Wymiary otworu przelotowego są ściśle związane z danym modelem nawiewnika okiennego – trzeba więc przestrzegać wytycznych producenta. Nawiewniki szczelinowe zakłada się na ogół poziomo w górnej ramie okna, ale część modeli umożliwia również montaż pionowy w bocznej ramie.

Najważniejsze to uniknąć podstawowych błędów, takich jak montowanie nawiewnika w ramie okiennej albo w skrzydle. Może nastąpić wówczas naruszenie komory zbrojeniowej. W sposób ten naruszona zostaje konstrukcja okna, a część stalowa zostaje odkryta. Tym samym staje się ona podatna na korozję oraz skutkiem czego może być przechłodzenie mieszkania.

Najczęstsze błędy montażowe
Choć jak wspomnieliśmy, samodzielny montaż nawiewników okiennych nie jest niemożliwy, dość łatwo popełnić przy nim pewne błędy. Większość z nich dotyczy frezowania otworów pod nawiewniki szczelinowe. Do najczęstszych należą:

Wiercenie otworów - wywiercenie kilku małych otworów zamiast wycięcia jednego większego często wydaje się oszczędnością czasu. Jest to jednak prosta droga do obniżenia skuteczności nawiewnika. Efektem ubocznym takiego postępowania jest też powstawanie niepokojących świstów przy silnych wiatrach lub dużej różnicy ciśnień między wnętrzem a zewnętrzem.

Naruszenie komory zbrojeniowej - precyzja przy wycinaniu otworu montażowego jest niezwykle ważna, gdyż nawet małe odchylenie od prawidłowego umiejscowienia może naruszyć komorę zbrojeniową. Nie tylko osłabi to konstrukcję okna, ale też wystawi jego metalowe elementy na działanie żywiołów, doprowadzając z czasem do ich korozji.

Wymiana zużytego powietrza w domu jest niezbędna nie tylko ze względu na nasze zdrowie i samopoczucie, ale też na kondycję i wygląd naszego mieszkania. W miejscach, gdzie zostały popełnione błędy przy montażu nawiewników, dochodzić może często do nieodwracalnego niestety, zawilgocenia elementów mieszkania i w konsekwencji do rozwoju grzybów, pleśni i niechcianych mikroorganizmów. Sprzyjają one rozwijaniu się chorób skóry, alergii i innych chorób układu oddechowego.

Prawidłowe umiejscowienie i montaż nawiewnika mogą zadecydować o sprawności całego systemu wentylacji.

GroAn

Kwestia wymiany powietrza zimą jest o tyle problematyczna, że podczas sezonu grzewczego łatwo o straty ciepła. Można się nawet spotkać z opinią, że regularne otwieranie okna może zwiększyć straty ciepła w danym pomieszczeniu nawet o 30%. Wiele osób obawia się zatem wysokich rachunków za ogrzewanie i decyduje się na przeczekanie zimy w przesadnie uszczelnionych (zdarza się, że zatykają nawet kratki wentylacyjne) domach lub mieszkaniach.
1. KIEDY MAMY DO CZYNIENIA Z NIESPRAWNĄ LUB NIEDZIAŁAJĄCĄ WENTYLACJĄ POMIMO ZAMONTOWANYCH NAWIEWNIKÓW?
Przyczyną kłopotów z wentylacją pomimo zamontowanych nawiewników może być brak właściwego ciągu w kanałach wywiewnych. Brak ciągu często jest spowodowany niewłaściwą konstrukcją komina, zbyt niską jego wysokością lub brakiem ocieplenia. Dotyczy to zwłaszcza mieszkań znajdujących się na wyższych kondygnacjach.
Niewystarczająca wentylacja może również być konsekwencją zbyt małej ilości lub zbyt niskiej wydajności nawiewników, co z kolei może być związane z ich nieprawidłowym montażem. Prawidłową wentylację pomieszczeń może również utrudnić obecność uszczelek i brak odpowiednich szczelin lub kratek wentylacyjnych w drzwiach pomiędzy pomieszczeniami z nawiewnikami powietrza a pomieszczeniami z kratkami wywiewnymi. Co więcej, również zasłonięte lub zaklejone kratki wentylacyjne uniemożliwia prawidłową pracę nawiewników.

Przeczytaj, aby dowiedzieć się więcej: Po co nam wentylacja?

2. JAK SPRAWDZIĆ CZY WENTYLACJA DZIAŁA PRAWIDŁOWO?
Najprostszą domową metodą na sprawdzenie, czy wentylacja działa prawidłowo, jest test kartki. Jak go wykonać? Do kratki wywiewnej przykładamy niezbyt sztywną kartkę papieru. Jeżeli kartka papieru „przyklei się” do kratki wywiewnej to znaczy, że ciąg jest prawidłowy. Natomiast jeżeli okaże się, że powietrze wydostające się z kratki wywiewnej wypchnie kartkę papieru – oznacza to, że mamy do czynienia ze zjawiskiem wstecznego ciągu.
Ciąg wsteczny - cofanie powietrza przez kanał wentylacyjny
3. WSTECZNY CIĄG – JAK POPRAWIĆ CIĄG W KOMINIE WENTYLACYJNYM?
W takiej sytuacji możemy podjąć próbę przywrócenia prawidłowego ciągu powietrza w mieszkaniu. Jak to zrobić? W pierwszej kolejności należy ogrzać powietrze wewnątrz, a następnie otworzyć okna we wszystkich pomieszczeniach poza łazienką na co najmniej kilka godzin. Gdy po wykonaniu testu kartki zaobserwujemy, że ciąg wraca do normy, należy odczekać, aż ciąg się ustabilizuje poprzez nagrzanie komina wentylacyjnego usuwanym przez kratkę wywiewną ciepłym powietrzem. Dopiero wtedy rozpoczynamy przymykanie okien. Jeżeli ciąg jest stabilny i taka sytuacja się utrzyma – udało się.
Jeżeli po całkowitym zamknięciu okien ciąg znów się odwróci, oznacza to, że mamy zbyt mało nawiewników lub ich wydajność jest zbyt niska. Zanim podejmiemy kolejne kroki, należy sprawdzić, czy nawiewniki powietrza pracują w pozycji otwartej.

4. DLACZEGO POWINNO SIĘ WIETRZYĆ POMIESZCZENIA TAKŻE ZIMĄ?
Zima różni się od lata pod wieloma względami, ale niezależnie czy jest to sierpień, czy styczeń, potrzebujemy tyle samo powietrza, aby oddychać swobodnie. Co więcej, to właśnie w zimie spędzamy więcej czasu wewnątrz pomieszczeń, produkujemy więcej dwutlenku węgla, ogrzewamy pomieszczenia, spalając więcej gazu i innych paliw. Do tego dochodzi parowanie powierzchni tworzyw sztucznych. Słowem, w zimie produkujemy jeszcze więcej szkodliwych substancji, które bezwzględnie należy usunąć właśnie poprzez wentylację.
5. NAWIEWNIK A STRATY CIEPŁA
W dużym skrócie – wentylacja opiera się na cyrkulacji powietrza w pomieszczeniu. W ten sposób wymieniamy zużyte powietrze na świeże, regulujemy poziom wilgotności, pozbywamy się szkodliwych substancji i dostarczamy odpowiednią ilość tlenu do organizmu. Aby ta wymiana była możliwa, konieczny jest dopływ świeżego, a w zimie na ogół chłodnego, powietrza z zewnątrz.
Jak to zrobić? Nie możemy po prostu otworzyć okna? Możemy. Jednak wtedy nie mamy kontroli nad utratą ciepła i tracimy go najwięcej. Słowo klucz to w tym przypadku „kontrola”. Nawiewniki powietrza zapewniają stały dopływ świeżego powietrza w sposób kontrolowany. W praktyce oznacza to, że do pomieszczenia przedostaje się minimalna niezbędna ilość chłodnego powietrza i jest ono rozprowadzane w ergonomiczny, komfortowy dla człowieka sposób, a cały proces jest w pełni kontrolowany przez automatykę urządzenia. Nawiewniki pozwalają więc ograniczyć straty ciepła związane z wentylacją domu czy mieszkania.

Oczywiście na rynku są dostępne urządzenia wentylacyjne z odzyskiem ciepła, które ogrzewają chłodne powietrze z zewnątrz, zanim to trafi do pomieszczeń. Są to jednak urządzenia wielokrotnie droższe od nawiewników powietrza. Nawiewnik jest zatem najbardziej ekonomicznym rozwiązaniem w swojej klasie.

6. ZAMYKANIE, ZAKLEJANIE, ZAŚLEPIANIE NAWIEWNIKÓW OKIENNYCH – DO CZEGO MOŻE PROWADZIĆ?
Optymalne warunki dla pracy nawiewnika powietrza to pozycja otwarta. Długotrwałe zamknięcie nawiewnika, mimo infiltracji, może prowadzić do zaburzeń w wentylacji grawitacyjnej. Zwłaszcza w zimie, kiedy z uwagi na różnicę temperatur wentylacja grawitacyjna jest wydajniejsza. W mieszkaniach wyposażonych w instalację gazową lub otwartą komorę spalania zamykanie urządzenia może być nawet niebezpieczne. Zaklejanie i zaślepianie nawiewników jest jednoznaczne z ich brakiem, czego konsekwencją będzie brak wentylacji.
7. CZY WYCIĘCIE USZCZELKI W OKNIE DAJE TAKI SAM EFEKT JAK MONTAŻ NAWIEWNIKA?
Zdecydowanie nie. Wycięcie uszczelki, owszem, powoduje przedostawanie się do wnętrza pewnej ilości powietrza. Nie wiemy jednak jaka to ilość i czy będzie wystarczająca dla poprawnego działania wentylacji grawitacyjnej. Na ogół nie jest. Co więcej, nie posiadamy kontroli nad ilością powietrza, jaka przedostaje się do wnętrza, tak samo jak nad hałasem, wodą i zanieczyszczeniami. Nawiewniki okienne zapewniają nam tę kontrolę i ograniczają straty ciepła.
Przeczytaj także: Rzecz o smogu

8. MOKRY NAWIEWNIK – KONDENSACJA PARY NA POWIERZCHNI URZĄDZENIA. PRZYCZYNY I SPOSOBY RADZENIA SOBIE Z PROBLEMEM.
W przypadku prostszych konstrukcji nawiewników, które nie posiadają izolacji termicznej, zdarzają się sytuacje, kiedy na powierzchni urządzenia może pojawić się para wodna. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, kiedy mamy do czynienia z wysoką wilgotnością względną w pomieszczeniu i niską temperaturą na zewnątrz. To zjawisko nie wpływa na skuteczność urządzenia, ale jest oznaką niesprawnej wentylacji. Dlaczego? Ponieważ w pomieszczeniu panuje zbyt duża wilgotność. W takim przypadku powinniśmy przede wszystkim otworzyć wszystkie nawiewniki i sprawdzić, czy ciąg jest prawidłowy. Nowoczesne nawiewniki powietrza są całkowicie odporne na kondensację pary wodnej. Takim rozwiązaniem jest m.in. nawiewnik powietrza Insolio.
9. JAK SPRAWDZIĆ CZY NAWIEWNIK JEST ZAMONTOWANY PRAWIDŁOWO?
Jeżeli mamy wątpliwości co do poprawności montażu nawiewnika, w pierwszej kolejności należy sprawdzić, jak wygląda szczelina. Szczelina powinna być wykonana zgodnie z zaleceniami producenta – musi mieć odpowiednią szerokość. Najczęstszym błędem jest nawiercanie pojedynczych otworów, zamiast wyfrezowania odpowiedniej szczeliny. W drugiej kolejności należy sprawdzić usytuowanie elementów nawiewnika względem szczeliny.
10. JAKIE SĄ KONSEKWENCJE NIEPRAWIDŁOWEGO MONTAŻU URZĄDZENIA?
Jeżeli np. czerpnia powietrza zamontowana jest odwrotnie, możemy mieć pewność, że sterownik nie działa prawidłowo. Nieprawidłowy montaż może spowodować uszkodzenie urządzenia, zbyt małą wydajność, uszkodzenia automatyki, roszenie lub wystąpienie przeciągów i nadmiernych strat ciepła w okresie zimowym.
11. CO ZROBIĆ, GDY NAWIEWNIK JEST NIEPRAWIDŁOWO ZAMONTOWANY?
W zależności od przyczyny nieprawidłowego montażu możemy poprawić szczelinę lub usytuowanie nawiewnika. Jeżeli szczelina jest zbyt duża, możemy poszukać nawiewnika, który będzie pasował do większej szczeliny. Jeżeli zamiast szczeliny występują otwory – możemy zamienić je w szczeliny.
12. NAWIEWNIKI A FILTRY HEPA — DLACZEGO NIE UŻYWAMY FILTRÓW HEPA?
Filtry HEPA stosuje się tylko w przypadku wentylacji mechanicznej w przemysłowych systemach wentylacyjnych. Aby utrzymać odpowiedni przepływ powietrza, wymagają one bardzo dużej powierzchni filtra lub bardzo wysokiego ciśnienia, co wiąże się z zastosowaniem dużych jednostek.
Dla porównania, ludzkie płuca są w stanie wytworzyć ciśnienie na poziomie ponad 2000 Pa. Nawet przy takim ciśnieniu mamy problemy z oddychaniem przez maski antysmogowe wyposażone w filtry HEPA. Tymczasem parametry nawiewników podaje się dla ciśnienia 10 Pa.

13. DLACZEGO NIE MONTUJE SIĘ NAWIEWNIKÓW W ŁAZIENCE?
W podstawowej koncepcji wentylacji wymuszamy ruch powietrza z tzw. pomieszczeń „czystych” (sypialnia, kuchnia, komunikacja) do pomieszczeń „brudnych”, czyli do łazienki i toalety. W tym układzie, niezależnie od rodzaju wentylacji, ruch powietrza zawsze przebiega od pokojów, kuchni i korytarzy przez szczelinę w drzwiach do łazienki lub toalety i tam ulatuje ono przez kratki wywiewne. Nie ma potrzeby zatem, by dostarczać do łazienki powietrze poprzez nawiewniki.

Nawiewniki okienne to niewielkie urządzania, które stanowią część każdego domowego systemu wentylacyjnego. Zapewniają stały dopływ świeżego powietrza z zewnątrz, wypełniając rolę naturalnych nieszczelności w drewnianych oknach dawnego typu. Niestety wielu użytkowników nie zastanawia się nad dobroczynnym wpływem stałej cyrkulacji powietrza, a zamiast tego, zwłaszcza zimą, martwi się szczeliną, przez którą wpada do pomieszczenia chłodne powietrze. Często dochodzi nawet do tego, że nawiewniki zakleja się taśmą, aby maksymalnie ograniczyć straty ciepła. Oczywiście jest to niebezpieczne rozwiązanie. W całkowicie zaizolowanym pomieszczeniu zaczną pojawiać się problemy z utrzymywaniem odpowiedniej wilgotności oraz zanieczyszczeniem powietrza. W przypadku mieszkań z kuchnią gazową są to wręcz sytuacje niebezpieczne dla zdrowia i życia ze względu na czad (tlenek węgla).

Warto pamiętać o tym, że nawiewniki okienne generują zdecydowanie mniejsze straty ciepła niż regularne wietrzenie mieszkania. Napływ chłodnego powietrza nie jest duży, dlatego nie należy się tym przesadnie przejmować, a przy wentylacji naturalnej nie da się tego uniknąć.

Inna kwestią, jest fakt, że z prawidłowo funkcjonujących nawiewników okiennych nie powinno mocno wiać zimnym powietrzem. Jeśli uważamy, że wpuszczają one go zbyt wiele, to rozwiązaniem nie powinno ich blokowanie, tylko sprawdzenie, czy działają prawidłowo. Mogą one mieć system sterowania ręcznego lub autoregulację. Przy tym pierwszym wystarczy samemu ustawić mniejszą przepustowość powietrza. W przypadku systemów automatycznych możemy spotkać się z nawiewnikami ciśnieniowymi lub higrosterowanymi. Jeśli są ustawione na pełną przepustowość, to być może czujniki uległy uszkodzeniu lub mamy w mieszkaniu problem z poziomem wilgotności w pomieszczeniach.

Wieje z kratek? Zamontuj stabilizator wentylacji
Powyższe porady związane z pracą nawiewników okiennych, dotyczą także innych elementów wentylacyjnych. Pod żadnym pozorem nie wolno ich zasłaniać ani zaklejać. Osoby zmagające się problemem zbyt szybkiego wychładzania się pomieszczeń przez wentylację mogą spróbować rozwiązać ten problem poprzez montaż specjalnego stabilizatora.

Stabilizator wentylacji to przepustnica, która umieszcza się wewnątrz kanału. Stopień jej otwarcia automatycznie reguluje się w zależności od aktualnego przepływu powietrza. Jeśli jest niewystarczający, przepustnica się otwiera, gdy jest za duży – przymyka się i ogranicza intensywność cyrkulacji. Urządzenie pomaga w utrzymaniu systemu wentylacyjnego w optimum bez względu na warunki, czyli nawet gdy mocno wieje wiatr lub różnica temperatur pomiędzy wnętrzem a zewnętrzem budynku jest niewystarczająca do skutecznej pracy wentylacji naturalnej.

Montaż stabilizatora powinien dotyczyć wszystkich kanałów wentylacyjnych w mieszkaniu, co zapobiegnie zjawisku nadmiernego działania jednego z nich.

Jaki jest realny wpływ tego prostego urządzenia na straty cieplne? Około 20%. Nie jest to wartość zmieniająca życie, ale na przestrzeni kilku sezonów grzewczych może znacząco obniżyć wysokość rachunków.

Rozwiązania mechaniczne, czyli ograniczenie strat ciepła przez wentylację
Skutecznym i coraz popularniejszym sposobem na ograniczenie strat ciepła generowanych przez system wentylacyjny okazuje się rekuperator, czyli wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła.

GroAn

Jednym z argumentów, jakie słusznie podnoszą przeciwnicy wentylacji mechanicznej jest wysuszanie powietrza w domu zimą. Osuszając powietrze (chociaż właściwie my go nie osuszamy, tylko wilgotne powietrze zastępujemy suchym) również tracimy energię. Jest to energia związana z tzw. ciepłem utajonym. Okazuje się bowiem, że w powietrzu suchym jest zmagazynowane znacznie mniej energii niż w tej samej masie powietrza wilgotnego o tej samej temperaturze. I właśnie ta różnica energii nazywana jest ciepłem utajonym.

Ważne!

Jednym z procesów towarzyszących wentylacji jest infiltracja. Polega ona na niekontrolowanym, przypadkowym przepływie (przenikaniu) powietrza przez otwory i nieszczelności w przegrodach zewnętrznych budynku - w ścianach, oknach, czy dachu. Porowatość, występowanie pęknięć oraz nieszczelności na połączeniach to typowe cechy przegród budowlanych. Jednak przez tego typu powierzchnie do domu dostarczana jest nie znana nam (nie uwzględniania w projekcie) ilość powietrza zewnętrznego. Nadmierna infiltracja może prowadzić do zaburzenia wymiany powietrza w ramach cyklu wentylacyjnego. Konsekwencją najczęściej są zwiększone straty ciepła.

Z wielu przeprowadzonych badań wynika, że największe straty ciepła w domach wynikają z konieczności ciągłej wymiany powietrza w domu. W takim przypadku konieczne jest uświadomienie sobie, że wentylacja może być źródłem nawet 50% strat energii cieplnej w domu. Co więcej większe straty dotyczą budynków po termomodernizacji niż tych nieocieplonych.

Motorem napędowym w wentylacji grawitacyjnej jest różnica ciśnień w budynku i na zewnątrz. Ta zależność widoczna jest głównie zimą. Latem teoretycznie wentylacja przestaje działać, gdyż wewnątrz jest zdecydowanie chłodniej niż na dworze (tzw. ciąg wsteczny w kominie wentylacyjnym). Jednak praktyka otwierania okien samoistnie rozwiązuje ten problem. Bardziej problematyczna jest zatem zima. Obawa przed nadmiernym wychłodzeniem domu skłania nas do niewłaściwych praktyk, np. zaklejania kratki wentylacyjnej, przez którą nadmuchiwane jest zimne powietrze. Ten proceder rzeczywiście ograniczy straty ciepła. Jednak po drugiej stronie tego bilansu będą: wzrost wilgotności w pomieszczeniach, pogorszenie się jakości powietrza co w dłuższej perspektywie stworzy optymalne środowisko dla rozwoju bakterii i grzybów.

Jednym ze posobów poradzenia sobie z nadmierną wentylacją w domu jest stabilizator ciągu.